Pułapka Wielkiej Literatury

Kiedy pod koniec 2014 roku przeczytałam Percy'ego Jacksona i zarazem odkryłam zjawisko takie jak fandom w pełnej jego krasie, poczułam się, jakby otwarto przede mną wrota do zupełnie nowego świata. Zachwyt nad bogactwem grup i fanpage'y dostępnych na Facebooku był tak silny, że szybko zaczęłam poszerzać swe kręgi zainteresowań. Począwszy od tematyki Percy'ego Jacksona, poprzez następnie Harry'ego Pottera i Igrzyska śmierci (które to czytałam już wcześniej, aż po grupy i fanpage o największej wszechstronności - innymi słowy, dotyczące ogólnie książek, filmów i seriali. 

Jako młoda adeptka fandomowania pilnie chłonęłam wszelkie treści przekazywane wyżej opisanymi drogami. Poszerzałam swoją widzę o to, czym jest ship i otp, canon i headcanon, ale również wystawiona byłam na silne działanie Prawd Objawionych. Książka zawsze jest lepsza od filmu, ekranizacja musi być stuprocentowo wierna pierwowzorowi literackiemu, a jeśli ktoś nie czyta, zasługuje na Wieczne Potępienie. W parze z powyższymi Prawdami pojawiły się również listy książek, które trzeba przeczytać przed śmiercią. Na czele z listą BBC, oczywiście. Innymi słowy, stanęłam twarzą w twarz z Wielką Literaturą. 

Już wcześniej zdarzało mi się czytać klasykę - w tamtym okresie miałam za sobą przeczytany kilkukrotnie cały cykl Ani z Zielonego Wzgórza, czytałam również sporo opowiadań z Sherlocka Holmesa, Pollyannę czy powieści Frances Hodgson Burnett. Po raz pierwszy jednak byłam jednak świadoma, z czym przyszło mi obcować. Po dziś dzień na moim założonym latem 2015 roku blogu wisi lista 100 książek, które trzeba przeczytać przed śmiercią BBC. Przeglądałam w sklepach internetowych coraz to piękniejsze wydania klasycznej literatury, spoglądałam na listę, jednocześnie planując, że "kiedyś muszę to przeczytać".

Ale... nie czytałam. Pomijając pojedyncze pozycje, które na moje szczęście były lekturami obowiązkowymi u mnie w gimnazjum (jak Zabić drozda czy Władca much - by the way wspaniałe książki, polecam każdemu), więcej w tym wszystkim było patrzenia na klasykę i zachwycania się nią niż faktycznego jej czytania. Nie ma w tym nic dziwnego - miałam 14 lat, byłam targetem wszelkiej literatury młodzieżowej, a zwróćcie uwagę, że był to okres, gdy triumfy święciły równolegle dystopie spod bandery Igrzysk śmierci oraz wszelka literatura pod wezwaniem Johna Greena (popularność wynikała głównie z faktu, że właśnie wtedy wchodziły do kin ekranizacje). Ja jednak czułam gdzieś z tyłu głowy drobne wyrzuty sumienia, że nadal nie przeczytałam konkretnych pozycji. 

Internet nie był jedynym medium bombardującym mnie Szacunkiem Dla Klasyki. Wystarczy przyjrzeć się literaturze młodzieżowej - Tessa Gray z Diabelskich maszyn Cassandry Clare zaczytuje się w powieściach Dickensa, Hazel Grace czyta jedną książkę w kółko, bo jest tak świetna; nie wspominając nawet o cyklu Atramentowe serce Cornelii Funke, który jest przecież jedną wielką apoteozą książek. Kolejny element życia wysyłał mi komunikat: należy czytać Wielką Literaturę. To wstyd nie znać Wielkiej Literatury. 

Cóż, zapewne nie będzie dla was zbytnim zaskoczeniem to, do czego zmierzam. Nie ma najmniejszego sensu czytanie klasyki, jeśli nie macie na to ochoty. Czytanie w wolnym czasie ma przede wszystkim sprawiać przyjemność - a to, czy tę przyjemność sprawia nam akurat głupawy romans, czy skłaniające do refleksji nad życiem opasłe tomiszcze, zależy ściśle od nastroju i ochoty. Jaki jest sens w zmuszaniu się do czytania Opowieści o dwóch miastach*, jeśli w międzyczasie będziecie tęsknie spoglądać na stojącego na półce Harry'ego Pottera? 

*) nie mam nic do Dickensa, podałam jedynie przykład 

Wydaje mi się, że najlepszym podejściem do Wielkiej Literatury jest traktowanie jej... jak książki. Masz ochotę na fantasy, idziesz na półkę i wybierasz spomiędzy Tolkiena, Sapkowskiego i Trudi Canavan. Dobrze jest po prostu przestać traktować klasykę jako jakiś osobny gatunek, wymagający specjalnego traktowania. To są po prostu książki, które mają ugruntowaną opinię bardzo dobrych. Jeśli nie lubisz powieści grozy, nie ma powodu przymuszać się do Frankesteina tylko dlatego, że wszyscy uważają tę powieść za świetną i wartą uwagi. Oczywiście próbować zawsze warto i jestem absolutnym przeciwnikiem stwierdzenia, że "na pewno mi się nie spodoba, no po prostu nie ma szans", ale jeśli ziewasz po przeczytaniu trzech stron Draculi ziewasz i masz dość, może warto książkę odłożyć i się nie męczyć?

Wiecie, co było dla mnie inspiracją do tego wpisu? Bynajmniej nie jakaś dzika kłótnia na grupach książkowych (te sukcesywnie opuszczam, o czym zapewne jeszcze kiedyś tu napiszę). Wczoraj skończyłam czytać Dumę i uprzedzenie Jane Austen. Zaczęłam przedwczoraj. Wciągnęłam się tak, że czytałam dosłownie w każdej wolnej chwili, połknęłam książkę w dwa dni, a dzisiaj obejrzałam ekranizację z 2005 roku, bo było mi mało wrażeń. Tu jednak muszę zwrócić uwagę na to, dlaczego nagle, właśnie teraz, sięgnęłam po tę powieść, skoro duch Wielkiej Literatury towarzyszy mi już de facto czwarty(!) rok? Otóż od kilku dni mały głosik w mojej głowie szeptał "przeczytaj Dumę i uprzedzenie, no przeczytaj, pewnie dołączysz do rzeszy wielbicielek pana Darcy'ego (true), dawaj, tylu osobom się podobała...", innymi słowy... po prostu miałam ochotę. I, o rany, jaka to jest świetna książka. 

Przypuszczam jednak, że gdybym pewnego dnia, powiedzmy, 2 lata temu, stwierdziła, że już czas przeczytać Dumę i uprzedzenie, książka nie wywarłaby na mnie aż takiego wrażenia (a na pewno nie rzuciłabym się na ekranizację na drugi dzień po jej skończeniu). Rozrywka intelektualna powinna być dobrowolna, a nie pokierowana jakąś wyższą, w dodatku fikcyjną koniecznością. Nikt was nie ukarze za to, że nie zapoznaliście się z Przeminęło z wiatrem (by the way, również świetna książka) - na jeśli zostaniecie przez to wyśmiani na jakiejś snobistycznej czytelniczej grupce, to tylko źle świadczy o wyśmiewających. 

Można w sumie ten post podsumować banalnym frazesem: Podążaj za głosem serca. Czytaj to, na co aktualnie masz ochotę. Nie poddawaj się presji "książkoholików" (rzyg; nie lubię tego określenia) z Facebooka. I nie skreślaj klasyki z góry, bo większość to naprawdę świetna literatura. Spróbować warto zawsze. Nie warto jedynie brnąć w coś, co z pewnością nam się nie podoba. 

PS.

Proszę absolutnie nie interpretować tego tekstu jako krucjaty przeciw lekturom szkolnym. Tekst dotyczy czytania rekreacyjnego, a o lekturach zapewniam, że na blogu jeszcze będzie.